Guttman Ölçeği Nedir ?
Guttman ölçeği, temel olarak birbiriyle ilişkili öğelerden oluşan bir dizi ifadeden oluşur. Bu ifadeler, düşükten yükseğe doğru derecelendirilmiştir ve katılımcılara sunulan her ifadenin uygunluğuna göre evet/hayır şeklinde yanıt verilir. Ölçeğin amacı, katılımcıların tutumları, değerleri veya davranışları hakkında net bir sonuç elde etmektir.
Örneğin, bir sosyal bilim araştırmasında "Sosyal medya kullanmaktan hoşlanıyorum." ifadesi düşükten yükseğe doğru sıralanan bir dizi ifadenin içerisinde yer alabilir. Katılımcılara bu ifadeye uygunluğunu değerlendirmeleri istendiğinde, "katılıyorum" ya da "katılmıyorum" şeklinde bir yanıt verebilirler. Bu şekilde, katılımcıların sosyal medya kullanımına yönelik tutumları değerlendirilmiş olur.
Guttman Ölçeğinin Yapısı
Guttman ölçeği, birbirine bağlı ve belirli bir sırayla düzenlenmiş ifadelerden oluşur. Ölçeğin yapılanması, "zorunlu çıkarsama" prensibiyle çalışır, yani katılımcıların bir ifadeye katıldıklarında, daha düşük seviyedeki tüm ifadelere de katıldıkları varsayılır. Bu nedenle, Guttman ölçeği sonuçları, katılımcıların belirli bir özelliğe ilişkin net bir eğilimini gösterir.
Ölçeğin analizi, Guttman skalasına göre düzenlenen yanıtların toplanması ve değerlendirilmesiyle yapılır. Eğer katılımcılar, düşükten yükseğe doğru sıralanan tüm ifadelere katılıyorsa, bu ölçeğin gücü ve güvenilirliği artar. Ancak, bazı katılımcılar için tüm ifadelere katılmak zor olabilir, bu nedenle araştırmacılar ölçeğin gücünü ölçmek için farklı yöntemler kullanabilirler.
Guttman Ölçeği Kullanım Alanları
Guttman ölçeği, sosyal bilimlerde ve pazarlama alanında çeşitli araştırmalarda kullanılır. Aşağıda, Guttman ölçeğinin kullanıldığı bazı alanlar bulunmaktadır:
- Tüketici davranışı araştırmaları
- Pazar segmentasyonu analizleri
- Sosyal tutum ve değerlendirme çalışmaları
- Eğitim ve öğrenci değerlendirmeleri
- Siyasi
Guttman Ölçeği ve Likert Ölçeği Arasındaki Farklar
Guttman ölçeği ve Likert ölçeği benzer gibi görünse de farklı yapıları ve kullanım amaçları vardır. Likert ölçeği, katılımcılara belirli bir durumu veya tutumu değerlendirmeleri için bir dizi ifade sunar ve katılımcılar bu ifadelere derecelendirme yaparak yanıt verirler. Örneğin, "Katılıyorum", "Nötrüm" veya "Katılmıyorum" gibi yanıtlar verilir. Likert ölçeğinde ifadeler birbiriyle ilişkili değildir ve katılımcılar dilediği gibi yanıtlayabilir.
Guttman ölçeği ise, ifadelerin belirli bir sıra ve ilişkiye göre düzenlendiği bir yapıya sahiptir. Katılımcılar, bir ifadeye katıldıklarında, daha düşük seviyedeki tüm ifadelere de katıldıkları varsayılır. Bu nedenle, Guttman ölçeği sonuçları, katılımcıların belirli bir özelliğe ilişkin net bir eğilimini gösterir.
Guttman Ölçeği'nin Avantajları
Guttman ölçeği, araştırmacılara çeşitli avantajlar sunar:
- Basit ve anlaşılır yapısı sayesinde kolay uygulanabilir.
- Verilerin sistematik bir şekilde analiz edilmesine yardımcı olur.
- Katılımcıların tutum ve davranışları hakkında net ve güvenilir sonuçlar sağlar.
- Araştırmacıların özellikle sosyal davranışları ölçmelerine yardımcı olur.
Guttman Ölçeği'nin Sınırlamaları
Guttman ölçeği aynı zamanda bazı sınırlamalara da sahiptir:
- Bazı katılımcılar için ifadeler karmaşık veya belirsiz olabilir.
- Tüm katılımcılar için uygun olmayabilir ve bazı durumlarda yanıltıcı sonuçlar verebilir.
- Ölçeğin tasarımı ve analizi zaman alıcı olabilir
Guttman Ölçeği'nin Uygulanması
Guttman ölçeği uygulanırken aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
- Araştırma amacı belirlenir ve ölçeğin kullanılacağı alan saptanır.
- İfadeler, uzmanlar tarafından ön-test edilir ve düzenlenir.
- Katılımcılara ölçek uygulanır ve yanıtlar toplanır.
- Yanıtlar analiz edilir ve ölçeğin gücü ve güvenilirliği değerlendirilir.
- Sonuçlar raporlanır ve yorumlanır.
Sonuç
Guttman ölçeği, sosyal bilimlerden pazarlamaya kadar çeşitli alanlarda kullanılan etkili bir ölçüm yöntemidir. Araştırmacılar, bu ölçeği kullanarak katılımcıların tutumlarını ve davranışlarını değerlendirebilir ve net sonuçlara ulaşabilirler. Ancak, ölçeğin uygulanması ve analiz edilmesi zaman alıcı olabilir, bu nedenle dikkatli bir planlama gerektirir.
Guttman ölçeği, çağdaş araştırmalarda sıkça kullanılan bir yöntemdir ve gelecekte de araştırmacılar tarafından tercih edilmeye devam edecektir. Özellikle sosyal davranışların ve değerlerin ölçülmesinde etkili bir araç olması, onun popülerliğini artırmaktadır. Araştırmacılar, Guttman ölçeği potansiyelini keşfetmeye devam ederek insan davranışlarını ve eğilimlerini daha iyi anlamak için yeni fırsatlara ulaşacaklardır.
Sık Sorulan Sorular
Guttman ölçeği nedir ?
Guttman ölçeği, belirli bir özellikle ilgili kişilerin farklı düzeylerdeki durumlarına dayalı bir derecelendirme yapmayı amaçlayan bir ölçme yöntemidir.
Guttman ölçeği nasıl uygulanır ?
Guttman ölçeği uygulanırken öncelikle araştırma amacı belirlenir ve ölçeğin kullanılacağı alan saptanır. İfadeler uzmanlar tarafından ön-test edilir ve düzenlenir. Daha sonra katılımcılara ölçek uygulanır ve yanıtlar toplanarak analiz edilir.
Guttman ölçeği ve Likert ölçeği arasındaki farklar nelerdir ?
Guttman ölçeği, ifadelerin belirli bir sıra ve ilişkiye göre düzenlendiği bir yapıya sahiptir ve katılımcıların bir ifadeye katıldıklarında daha düşük seviyedeki tüm ifadelere de katıldıkları varsayılır. Likert ölçeği ise ifadelerin birbiriyle ilişkisi olmaksızın bağımsız olarak değerlendirildiği bir yapıya sahiptir.